Geschiedenis
Geschiedenis van onze kerken
De Ontmoetingskapel – nu
Na de fusie in 2007 van de Hervormde gemeente Maarn-Maarsbergen en de Gereformeerde kerk in Maarn tot de Protestantse Gemeente te Maarn-Maarsbergen is besloten om de Dorpskerk in Maarsbergen te behouden en in Maarn in één kerkgebouw verder te gaan.
De keus viel op de Kapel en op zondag 22 april 2012 is in een volle kerk afscheid genomen van de Ontmoetingskerk. Het thema van de dienst was geformuleerd in de bede: ”Blijf in ons midden, ga met ons mee”.
Voor de kapel werd een plan gemaakt om deze te verbouwen tot een eigentijdse Ontmoetingsplek. Tijdens de zeven maanden durende verbouwing is er gekerkt in de Rooms Katholieke Theresia Kerk in Maarn en in de Dorpskerk in Maarsbergen.
Ook werd een keus gemaakt voor een naam van de verbouwde Kapel. De gemeenteleden konden in de tweede ronde kiezen tussen de namen: Kapel, Ontmoetingskapel en Kapel van de Goede Herder.
In de 158 uitgebrachte stemmen was er een opvallend evenwicht in het aantal stemmen van de leden die vanouds tot de Kapel en die vanouds tot de Ontmoetingskerk behoorden. Veel voormalige leden van de Kapel kozen voor de naam Ontmoetingskapel en veel voormalige leden van de Ontmoetingskerk kozen voor de naam Kapel. Ook de leden van de Dorpskerk hebben zich niet onbetuigd gelaten.
Bij de uitslag van de stemming ging het voornamelijk over de namen Kapel en Ontmoetingskapel. Met 4 stemmen verschil werd de naam Ontmoetingskapel gekozen.
Op 16 en 17 november 2013 werd in een feestelijke sfeer de Ontmoetingskapel in gebruik genomen. De open dag op zaterdag werd druk bezocht en in een overvolle kerk heeft de ingebruikname van de Ontmoetingskapel plaatsgevonden.
Het thema van deze dienst was op nieuw de bede: ”Blijf in ons midden, ga met ons mee”.
De Dorpskerk – toen en nu
Jarenlang is er naar uitgekeken maar in 1883 werd het startsein gegeven voor de bouw van de Nederlands Hervormde Kerk te Maarsbergen.
Op grond van het kasteel dat sinds 1804 eigendom was mr. Jan Andries du Bois. Zijn zoon Aalt en dochter Geertruida maakten plannen voor de bouw, maar deze werden pas werkelijkheid nadat Aalt overleden was in 1881. De in de kerkbouwwereld bekende architecten F.W. van Gendt en A.R. Freem ontwierpen de kerk, welke binnen een jaar gereed was voor een bedrag van minder dan € 10.000! De ingebruikname vond plaats op 20 juli 1884 om 3 uur ’s middags; echter ook kasteelvrouwe Geertruida heeft dit niet meegemaakt. Zij overleed eind 1883, maar voor die tijd heeft ze het kasteel met alle landerijen verkocht aan Jhr. Mr. Karel Antonie Godin de Beaufort, oud minister van financiën, oud lid van de Tweede Kamer en lid van de Eerste Kamer.In de kerk is nog een plaquette te zien met de herinnering aan broer en zus du Bois waarbij staat vermeld dat zij beiden liggen begraven in de grafkelder naast de kerk. In de consistorie van de kerk hangt een portret van vader Du Bois zoals in het testament van Geertruida is voorgeschreven.
In de eerste periode na de bouw werd er maar eenmaal per 14 dagen gekerkt. Daarbij waren meestal predikanten uit Doorn betrokken die dan vaak ’s middags om 14 uur voorgingen. In de periode 1897 – 1928 zijn het evangelisten die zich vestigen in Maarsbergen. Van evangelist Wesseldijk weten we dat hij in 1907 in Maarsbergen 147 huisgezinnen te voet bezocht en aan meer dan 100 leerlingen zondagsonderwijs heeft gegeven.Al in de jaren twintig van de vorige eeuw waren er heel goede contacten met de bewoners van het Kasteel en ook met Anderstein waar de familie van Beuningen toen al woonde. Dit gaat nog door tot de huidige tijd, jaarlijks worden een aantal mooie bomen uit het bos gehaald welke als kerstboom dienen in onze kerken.
In 1924 werd het huidige “gebouwtje” opgeleverd; het zaaltje aan de kerk waar menig dorspgebeuren zich afspeelde en dat nog steeds dienstdoet zowel voor kerkse als dorpse activiteiten. In 1929 deed de eerste dominee in Maarsbergen zijn intrede en een vijftal jaren later werd de kerk voorzien van haar huidige klokketoren en wijzerplaten.
Onbekend is hoe het orgel in de eerste jaren tot stand is gekomen. Orgelfabrikant Van Dam uit Leeuwarden heeft in 1886 het harmonium vervangen door een pijporgel; het is echter heel goed mogelijk dat dit pijporgel is samengesteld uit diverse onderdelen van andere orgels. Kogelgaten in enkele orgelpijpen zijn een herinnering aan de tweede wereldoorlog. In 1977 is het orgel gerestaureerd door de firma Flentrop. De kansel is uitgevoerd in Amerikaans grenenhout. De preekstoel is uitgevoerd in neo-Hollandse-renaissance stijl.
De Kapel – toen
In 1916 werd de ‘Nederlands-Hervormde kapel’ gebouwd, in de bocht van de Kapelweg. Aanvankelijk behoorden de ingezetenen van Maarn tot de hervormde gemeente van Doorn.
Initiatief
Het gebouw kwam tot stand op initiatief van Anna van der Poorten Schwartz-van Vollenhoven, de weduwe van de schrijver J.M.W. van der Poorten Schwartz (1858-1915), die onder de naam Maarten Maartens met veel succes in het Engels heeft gepubliceerd. De bouw werd, door een schenking van de familie Blijdensteijn van Huis te Maarn en de familie Van der Poorten Schwartz, ter nagedachtenis van Maarten Maartens gerealiseerd. De marmeren gedenksteen herinnert hieraan. Eigenaar van het gebouw werd de ‘Vereeniging tot stichting eener zelfstandige Nederlandsche Hervormde Gemeente Maarn en Maarsbergen’.
Bouw en eerste uitbreiding
Aannemer Appels uit Driebergen bouwde de kapel voor fl. 2.200. Het is niet bekend of een architect het ontwerp heeft geleverd. Oorspronkelijk had de kapel een rechthoekige plattegrond met een klein aanbouwtje, maar tengevolge van de snelle groei van de bevolking – de wijk Tuindorp was in 1924 gebouwd – was al in 1926 uitbreiding noodzakelijk. Gemeentearchitect S. van der Bijl verdubbelde de capaciteit.
Plattegrond
De kapel ligt enigszins verhoogd ten opzichte van de Kapelweg. De voorgevel is naar het noordwesten gericht. De plattegrond van de kapel is een Grieks kruis met aan de voorzijde een rechthoekige lagere uitbouw, die oorspronkelijk als ingangsportaal dienst deed en tegenwoordig bij rouw en trouw gebruikt wordt. In 1970 werd tegen de rechter gevel van de kapel een ontmoetingscentrum (architect J. van de Pol, Maarn) gebouwd, waardoor de oorspronkelijke plattegrond veranderde.
Renovatie
Architect A. van Noortwijk uit Zeist leidde in 1980 een renovatie, waarbij de oude consistorie bij de kerkzaal werd getrokken. Er verrees een nieuwe consistorie en een kindernevendiensten-ruimte. Het interieur werd gewijzigd en het orgel verplaatst naar een galerij boven de oorspronkelijke ingang. De herinwijding vond plaats op 4 oktober 1981.
Materiaal
De kapel is op een grijs gepleisterde plint opgetrokken met bakstenen, wit geschilderde gevels. De schild- en zadeldaken zijn met grijze muldenpannen gedekt en rondom voorzien van een bakgoot. Het voormalig portaal heeft een dubbele houten deur met een groot spitsvormig bovenlicht. De zijgevels van het portaal hebben elk twee rondboogvensters. In het muurvlak van de voorgevel zitten links en rechts van het portaal een spitsboogvenster en in de top is een sieranker geplaatst. Op de top van het zeszijdige klokkentorentje – met galmgaten en een spitsdak – staat een windwijzer in de vorm van een haantje.
Tekst gebaseerd op:
Monumenten-inventarisatie Provincie Utrecht: Maarn, geschiedenis en architectuur door Hans Lägers en Karen Veenland-Heinemann, Zeist 2003
De Ontmoetingskerk aan de Ted Visserweg – toen
Door de Gereformeerde Kerk van Doorn, waar de Gereformeerde gemeenschap van Maarn kerkelijk onder hoorde, is in 1924 een evangeliesatiegebouwtje opgericht (7 x 10 mtr) op de plaats van de huidige Ontmoetingskerk. Hier werden soms op zondagmiddag kerkdiensten gehouden.In 1933 kwam er een kleine vergaderruimte bij, dat tevens als consistorie gebruikt werd, zodat ’s zondags de predikanten fatsoenlijk ontvangen konden worden.In 1938 werd het gebouwtje aangesloten op de waterleiding. Dat was een weelde, vooral voor de kosteres. Op 30 juni 1946 vond de instituering plaats van de Gereformeerde Kerk te Maarn en werd het gebouwtje officieel de Gereformeerde Kerk. Binnen twee jaar deed ds. Van Mazijk, de eerste dominee van de Gereformeerde Kerk van Maarn, zijn intrede. Het grote probleem was de huisvesting. Er was geen pastorie. Hiervoor werd een bijzondere oplossing gevonden. De Nederlands Hervormde dominee van Leeuwen bewoonde een grote, ruime pastorie in Maarsbergen. Deze pastorie was geschikt voor dubbele bewoning. Aan de ene kant van de gang woonde de Hervormde predikant en aan de andere kant de Gereformeerde. Het was een goede oplossing, maar kon niet anders dan tijdelijk zijn.
In 1946 werd er een bouwcommissie benoemd. Er werd op allerlei manieren geld ingezameld, o.a. door prikkaarten en bedelbrieven en extra collectes voor de bouw van een pastorie en het vergroten van het te kleine kerkje.
In 1950 werd de nieuwe pastorie door de fam. Van Mazijk in gebruik genomen. In 1951 werd het vergrote kerkje in gebruik en het bevatte toen 118 zitplaatsen. De kerk was in het bezit van twee oude harmoniums. Inruilen voor een betere lukte niet, dus werd de beste opgeknapt voor f. 500,00 een forse aanslag op het kerkelijk budget. Het kleine kerkgebouwtje was ’s zomers al snel weer veel te klein, als uit alle delen van het land een grote stroom vakantiegangers, bungalowbewoners en pensiongasten kwamen om in de prachtige omgeving van ons dorp uit te rusten van het jachtige en drukke bestaan. In 1956 werd er een bouwfonds in het leven geroepen. Er werden weer extra collecten gehouden en bouwsteentjes in de omliggende Gereformeerde Kerken verkocht (tot in Rotterdam toe). Er werd een grote bazar in de school aan de Kapelweg gehouden met alles er op en er aan. In februari 1957 kwam de toestemming voor de inrichting van een patatkraam op een stukje grond bij de tunnel aan de Tuindorpweg (waar nu winkels staan) voor de verkoop van worstjes, kroketten en patat frites. Zo’n verkooppunt bestond niet in Maarn. De verkoop verliep buitengewoon goed, vooral in de zomer. Helaas verliep het niet helemaal zonder ongelukken: eenmaal vloog het dak de lucht in, als gevolg van een gasontploffing. Ds Lugtigheid, inmiddels predikant in Maarn, droeg ook zijn steentje bij. Ieder die het maar horen wilde, werd deelgenoot gemaakt van de nood in Maarn. Zo kwamen er ook veel giften binnen, zowel geldelijk als in natura. De spanten voor de kerk zijn geschonken. Zo ook de lampen en lichtarmatuur.Op zondag 2 februari 1959 werd er in het oude kerkje voor de laatste keer gepreekt. De volgende dag om circa elf uur was het kerkje met de grond gelijk gemaakt en kon de nieuwbouw beginnen. Het nieuwe kerkgebouw werd in september 1959 in gebruik genomen. De kerk biedt nu plaats aan 300 personen.
Gedurende de bouw werd er gekerkt in het Militair Tehuis aan de Bergweg. Het huidige orgel werd in 1964 in gebruik genomen. In 1975 is de ruimte voor de kindernevendienst aangebouwd. In maart 1984 volgde een interne aanpassing en werd het nieuwe liturgisch centrum in gebruik genomen. Zo is de huidige kerk aan de Ted Visserweg tot stand gekomen. In 2003 kreeg het gebouw de naam Ontmoetingskerk.
Na de fusie in 2007 van de Hervormde gemeente Maarn-Maarsbergen en de Gereformeerde kerk in Maarn tot de Protestantse Gemeente te Maarn-Maarsbergen is besloten om de Dorpskerk in Maarsbergen te behouden en in Maarn in één kerkgebouw verder te gaan.
De keus is gevallen op de Kapel en op zondag 22 april 2012 is in een volle kerk afscheid genomen van de Ontmoetingskerk. Het thema van de dienst was geformuleerd in de bede: ”Blijf in ons midden, ga met ons mee”.